Wat is een histogram nou eigenlijk?
Als ik tijdens mijn fotografie workshops de vraag stel of iemand weleens van het histogram heeft gehoord, dan is het antwoord bijna altijd ‘nee’. Dat is jammer, want het histogram is zo’n handig en eigenlijk onmisbaar hulpstuk tijdens het fotograferen. Tijd dus voor de tutorial: ‘wat is een histogram’?
Maar wat is die rare afbeelding met dat berglandschap nou eigenlijk? Waar dient het voor en waarom heb je het nodig? In deze tutorial leg ik je het allemaal uit.
Voorbeeld van een histogram
Belichting
Het histogram is een visuele weergave van de belichting, oftewel de hoeveelheid licht, die je camera ziet. Anders gezegd is het een visuele weergave van de verschillende lichtintensiteiten die voorkomen in je foto. Je hebt dit nodig om ervoor te zorgen dat je een goed belichte foto maakt: een foto die niet overbelicht of onderbelicht is. Een foto waar geen puur wit, of puur zwart in zit.
Als je na het nemen van een foto je foto bekijkt op het schermpje achterop je camera, is het heel lastig te zien of je foto goed belicht is. Dit kan komen omdat de zon op je schermpje schijnt, je de helderheid van je schermpje heel donker of juist heel licht hebt ingesteld of omdat je een wat oudere camera hebt en hierdoor een schermpje met een lage resolutie. Iedere camera zal hierdoor exact dezelfde foto anders weergeven.
Een hulpmiddel zoals het histogram komt in deze gevallen goed van pas om toch een zinnig oordeel over de belichting van je foto te geven. Het histogram is namelijk een feitelijke weergave van het aanwezige licht in de foto die je ziet.
Een onderbelichte foto, een goed belichte foto en een overbelichte foto met de bijbehorende histogrammen.
0 tot 100%
De intensiteit van licht wordt gemeten op een schaal van 0 tot 100%. 0% intensiteit, oftewel geen intensiteit, is puur zwart. Je kunt dit vergelijken met wat je ziet als je midden in de nacht je ogen opendoet: helemaal niets. 100% intensiteit daartegenover is dus puur wit. Zet je midden in de nacht opeens een lamp aan, dan is alles even wit voor je ogen.
Als je een goed belichte foto wilt creëren en er zeker van wilt zijn dat wit ook echt wit is en zwart echt zwart, dan biedt het histogram uitkomst. Het histogram vertelt je ook of er in de hooglichten en schaduwen nog details zichtbaar zijn. En of het een foto met veel of juist weinig contrast is. Wat dit allemaal precies betekent leg ik je hieronder uit.
Hoe werkt een histogram?
Het histogram lees je van links naar rechts. Helemaal links op het histogram wordt 0% lichtintensiteit, oftewel puur zwart, weergegeven. Helemaal rechts zit 100% lichtintensiteit, oftewel puur wit.
Links 0% licht = zwart, rechts 100% licht = wit
Zie je dus een streepje omhoogschieten aan de uiterste linker- of rechterzijde van je histogram, dan weet je dat er puur zwart of puur wit in je foto aanwezig is. Er zijn dan dus delen van de foto waar geen details meer zichtbaar zijn.
De ruimte tussen uiterst links en rechts wordt gevuld met de overige tinten, van heel donker (bijna zwart) en tot heel licht (bijna wit). Het verschil met puur zwart en wit is echter dat er in deze gebieden van je foto nog wel details zichtbaar zijn. Kijk maar naar de zebra hieronder. In alle zwarte delen zie je nog structuur. Het histogram komt dan ook net niet tegen de linker kant aan. Was dit wel het geval geweest, dan waren de donkere vlakken puur zwart geworden, zonder details of structuur.
Een foto van de huid van een zebra, met bijna alleen maar zwarte en witte tinten. Dit zie je ook op het histogram. De grote piek links laat alle donkere tinten zien. In het midden is bijna geen informatie te zien: er is dus heel weinig grijs aanwezig. Rechts zijn de witte tinten als piek zichtbaar. Omdat het histogram niet tegen de linker of rechterkant aankomt, zijn er geen vlakken met puur zwart of puur wit aanwezig. Overal in de foto zijn de details dus nog zichtbaar.
Hoe hoger de piek, hoe meer van die bepaalde lichtintensiteit aanwezig is. Nu is vooraf niet te zeggen hoe hoog deze pieken zullen zijn: dit hangt natuurlijk af van de hoeveelheid van een bepaalde lichtintensiteit. Kijk dus niet naar de hoogte van de piek, maar naar waar de pieken zich in het histogram bevinden.
Hoe pas je het histogram toe?
Zodra je een foto maakt en vervolgens het histogram bekijkt, wil je er in de regel voor zorgen dat er informatie zichtbaar is over de gehele breedte van je histogram, met uitzondering van de uitersten. Zie de foto hieronder. Je ziet een perfect belichte foto, waarbij over de gehele breedte informatie wordt weergegeven.
Zo zorg je ervoor dat je dus geen puur zwarte of witte vlakken in je foto creëert, je overal details kunt zien en dat het een weergave is van de werkelijkheid. Je ziet namelijk op deze afbeelding (op de sneeuw na) bijvoorbeeld geen puur witte vlakken. Er is dan ook geen puur wit te zien in het histogram (geen piek uiterst rechts).
Alle normaal belichte gebieden (dus niet zwart of wit) worden keurig in het midden van het histogram weergegeven.
Het histogram vergelijk je altijd met de werkelijkheid die je ziet. Ga je bijvoorbeeld een sneeuwlandschap fotograferen, dan weet je dat er heel veel witte of lichte tinten aanwezig zullen zijn in je foto. Mocht je nou op je histogram kijken, en het merendeel van de informatie rond het midden zien zitten, dan weet je dat de sneeuw op de foto grijs zal zijn: je foto is dus niet goed belicht.
Laat je dus niet afleiden door het histogram. In dit geval klopt het dat er aan de linkerkant bijna geen informatie zichtbaar is, aangezien er geen zwarte tinten in de foto aanwezig zijn!
Boven zie je een foutief belichte foto (te donker), waardoor de sneeuw dus grijs is geworden. Je ziet dat het histogram te ver naar links is geschoven. Aan de kant van de witte tinten is geen informatie beschikbaar, wat betekent dat alles wat wit zou moeten zijn nu dus grijs is. De onderste foto is beter belicht: wit is weer wit, zoals ook op het histogram te zien is. De open ruimte in het histogram zit nu aan de linker, of donkere kant. Dit klopt, want er zijn bijna geen zwarte of heel donkere gebieden in deze foto zichtbaar.
Belichting en kleuren
Belichting is ook heel erg belangrijk om een juiste kleurweergave te krijgen. Neem bijvoorbeeld rood: een goed belichte foto van een rood vlak is ook daadwerkelijk rood. Is de foto te donker, dan wordt deze ‘grijzer’, wat bij rood een beetje bruin of bordeauxrood wordt. Is de foto te licht, dan wordt rood juist roze.
Het is dus voor kleuren ook heel belangrijk om te zorgen dat je een goed belichte foto hebt. Het histogram helpt je daarbij!
Een onderbelichte foto en een rood vlak, een goed belichte foto van een rood vlak, een overbelichte foto van een rood vlak
Contrast en het histogram
Als je de theorie zoals hierboven beschreven snapt, dan kun je ook uit het histogram aflezen of er veel of weinig contrast in je foto zichtbaar is. Is de meeste informatie in het midden van het histogram zichtbaar, zonder dat er informatie zichtbaar is aan de linker of rechter kant? Dan heb je een foto met weinig contrast. Deze zal waarschijnlijk wat flets ogen. Heb je juist heel veel informatie aan beide kanten van je histogram, dan heb je te maken met hoog contrast.
Een histogram met een hoog contrast: de informatie loopt van helemaal links, naar helemaal rechts. Zowel veel zwarte als witte tinten dus.
Een histogram van een foto met laag contrast. De meeste informatie is in het midden van het histogram te zien. Er is bijna geen informatie aan de zwarte en witte kanten. Heel veel van dezelfde tinten: weinig contrast dus met een wat fletser resultaat.
Waar vind je het histogram?
Het histogram wordt zichtbaar als je de foto die net hebt genomen terugkijkt.
Canon: bij een Canon camera klik je tijdens het terugkijken van een foto op de ‘info’ of ‘disp’ knop van je camera. Je zult zien dat je foto wat kleiner wordt en het histogram ernaast wordt weergegeven. Je moet wellicht meer dan 1 keer op de knop drukken.
Nikon: bij Nikon klik je vaak op het pijltje omhoog terwijl je je foto bekijkt. Werkt dit niet, dan moet je deze optie eerst aanzetten in het menu van je camera. In het menu ‘weergave’ onder ‘weergave opties’ vink je het ‘RGB histogram’ aan. Hierna wordt het histogram zichtbaar als je op het pijltje omhoog klikt terwijl je de foto bekijkt.
Overige merken: bij de meeste merken werkt het zoals bij Nikon. Mocht je het niet kunnen vinden, kijk dan eens in de handleiding van je camera.
Zo ziet het histogram er uit op je camera
Voordeel van een systeemcamera ten opzichte van een spiegelreflex
De systeemcamera heeft, als het op het histogram aankomt, een enorm voordeel ten opzichte van de spiegelreflexcamera. Je systeemcamera geeft namelijk live het histogram weer, terwijl je de foto maakt. Dit zie je in je zoeker. Zo kun je direct zien of de belichting van je foto goed is!
Kanttekening: creativiteit is niet in een hokje te plaatsen
Hierboven beschrijf ik dat je wilt voorkomen dat er puur zwart of puur wit in je foto zit. Dit is tot op zekere hoogte waar. Maar als jij zelf ervoor kiest om een overbelichte foto te maken omwille van jouw eigen stijl van fotografie, of omdat je dat voor die specifieke foto juist heel mooi vindt, dan moet je dat vooral doen! Het histogram is puur een hulpmiddel om je een handvat te geven hoe de belichting van je foto er daadwerkelijk uitziet. Voel je vrij om daarvan af te wijken als je dat zou willen ; )
Veel succes!
You might also like
