Zambia – de Zambezi achterna

Zambia- ik denk dat we een beetje verliefd zijn geworden op Zambia. Met zijn zeer vriendelijke mensen die altijd bereid zijn om te helpen. Met de prachtige natuur, zeer slechte wegen, vriendelijke politie, brutale apen en ontelbare dieren. We nemen jullie mee terug naar het begin van ons Zambia avontuur, nu zo’n 3 weken geleden. Het verhaal begint in Botswana.

Lessen uit Afrika

“Kunnen we een volle tank diesel krijgen alstublieft?” “Geen probleem, maar we hebben geen netwerk, dus u moet contant betalen”. Ahhh, een perfect begin van de dag! We hebben net onze laatste Botswaanse Pula’s uitgegeven, want we staan op het punt de grens over te steken. We hebben dus geen contant geld meer. Terug dus naar Kasane om te pinnen… Les nummer één van reizen door Afrika: neem veel contant geld mee! Daarbij mag je blij zijn als je überhaupt diesel kunt krijgen, want “sorry, de diesel is op” is de meest gehoorde zin als je probeert te tanken. Les nummer 2 van reizen door Afrika is dus: probeer altijd te tanken als je een benzinestation ziet, ook al is de tank nog lang niet leeg.

Volgetankt en wel rijden we uiteindelijk richting de Zambiaanse grens, die we bereiken door de Zambezi over te steken op een pondje. Kilometers voor we het pondje bij de grens bereiken zien we één lange rij met vrachtwagens langs de kant van de weg geparkeerd staan. Allemaal wachtend op het pondje, die maar één vrachtwagen per keer kan meenemen. Als we met wat locals praten, vertellen ze ons dat sommige vrachtwagenchauffeurs 5 dagen moeten wachten om de boot op te mogen. 5 dagen! Vergeet niet dat dit de belangrijkste verbinding is tussen Botswana en Zambia. Dus, les nummer 3: wees nooit gehaast in Afrika. We hebben echter geluk, wij hoeven niet te wachten. Omdat er naast een vrachtauto precies één personenauto past, kunnen wij doorrijden. Geen wachttijden voor ons deze keer!

Stempels

Geen wachttijden, totdat we bij de Zambiaanse immigratie komen… Om de grens met je eigen Europese auto over te mogen, moet je in het bezit zijn van een Carnet de Passage. Dit CdP is een soort paspoort voor je auto. Je betaalt een hoge borg aan de Duitse ANWB, waarna je bij iedere grens de auto moet ‘instempelen’. Als je het land verlaat krijg je weer een stempel als bewijs dat de auto niet in het land is achtergebleven. Alleen met de in- en uitstempels krijg je de hoge borg terug. Dit geeft de Afrikaanse landen de zekerheid dat je de auto niet lokaal gaat verkopen, waardoor je de auto niet in ieder land opnieuw moet invoeren en invoerheffingen hoeft te betalen.

Maar, we moeten wel iedere keer op zoek naar de persoon die weet hoe dit systeem werkt en in het bezit is van de juiste stempel. Stempels zijn echt heilig in Afrika. Naast deze stempel hebben we een visum nodig, moeten we CO2 belasting moeten (ja echt, in 2016 al!), moet er nog wat betaald worden voor tol en voor gemeenterechten (vraag me niet wat dit is, maar we moeten ervoor betalen…). Op zich is dit alles niet zo erg als je het allemaal gewoon lekker bij één loketje kunt regelen. Maar nee, we moeten in de rij staan voor 5 verschillende loketten, in 5 verschillende gebouwen. De mensen aan de grens zijn echter super aardig, dus we vermaken ons prima de eerste uurtjes in Zambia. Na anderhalf uur hebben we alles geregeld, en we stappen weer in de auto om richting Livingstone te rijden.

Naar de Vic Falls!

Livingstone is de toegangspoort tot de Victoria watervallen aan de Zambiaanse kant. We kennen de watervallen al van een eerdere reis door Zimbabwe, maar kunnen niet wachten om ze ook vanaf deze kant te verkennen. We vinden een mooie camping op een grasveld van een lodge langs de Zambezi rivier, waar we genieten van een sundowner terwijl we een skype-sessie hebben met onze ouders. De vredige sfeer wordt echter ernstig verstoord wanneer de lodge besluit dat het tijd is om kortemetten te maken met de miljoenen muggen die hier rondzoemen. Een medewerker met een gasmasker en een stinkende benzine bladblazer loopt het dek op en blaast grote wolken giftige dampen de schone lucht in, in een nutteloze poging om de muggen te bestrijden. De muggen komen namelijk weer rustig teruggevlogen nadat de enorme rookwolken zijn opgetrokken. Wij zijn echter een stukje verder gaan zitten, weg van de chemische stank 😉

Terug op de camping realiseren we ons dat we vergeten zijn langs de weg hout te kopen om vuur te maken, dus vragen we de bewaker waar we wat kunnen krijgen: “Ik zal het voor u regelen. Wacht maar even”. Alsof hij erop zat te wachten verscheen er uit het niets een andere man die meters van onze auto begon te graven in een grote berg bladeren. Binnen mum van tijd groef hij ongeveer een halve kub perfect brandhout op. Gewoon verstoppen wat mensen nodig hebben, op de plek waar ze het nodig hebben, en je hebt het perfecte business model. Hij doet goede zaken vandaag.

Om 6 uur staan we op en maken ons klaar voor een grote dag: raften op de Zambezi rivier! Probeer het je maar voor te stellen: iedere seconde stort er ongeveer een miljoen liter water over de rand van de Victoria watervallen. Dat is heel veel water… En al dat water moet ergens heen. Het stroomt door de Zambezi kloof en creëert een extreem wilde rivier. Ons adrenalineniveau stijgt tot extreme hoogte; “Go hard or go home! And don’t forget to smile!” schreeuwt onze instructeur Foster als we zo hard als we kunnen richting de eerste stroomversnelling peddelen. Een enorme golf rolt over de boot en we houden ons zo goed mogelijk vast…. Drijfnat komen we weer tot leven en schreeuwen het uit van opwinding. Dit is geweldig! Nog 9 stroomversnellingen te gaan! In een rustig gedeelte van de rivier nemen we een duik in het water en dobberen zo’n 10 minuten naast de boot. Als we allemaal in het water liggen zegt Foster: “de krokodillen in dit deel van de rivier zijn vegetarisch, dus je hoeft je geen zorgen te maken”… Klassieker!

Living on the edge

De volgende ochtend staan we vlak voor zonsopgang op, wat we nu elke dag van de reis doen, want we kunnen geen genoeg krijgen van de spectaculaire kleuren van de Afrikaanse zonsopkomsten. Maar vandaag heeft het ook een ander doel, want we gaan zwemmen in Devils Pool. Dit is letterlijk ‘living on the edge’. Devils Pool is een natuurlijke ‘rockpool’ precies op de plek waar iedere seconde 1.000.000 liter water 108 meter naar beneden tuimelt. Slechts een stukje rots scheidt ons van de bulderende diepte. “Spring, spring gewoon, maar zwem niet naar rechts” zegt onze gids…. Het voelt niet helemaal natuurlijk om te springen, maar eenmaal in het water zijn al je angsten verdwenen. Adembenemend mooi! Over de rand naar beneden kijken en de permanente regenboog zien is gewoon een onvergetelijke ervaring!

Kanttekening: in deze tijd van het jaar is het waterpeil laag, zodat we kunnen raften en in de Devils Pool kunnen zwemmen. In het regenseizoen kan het waterpeil tot 3 meter stijgen, wat het meeste van dit alles onmogelijk maakt.

Voordat we Livingstone verlaten proberen we onze koelkast te laten maken die een paar dagen eerder kapot is gegaan. “Meneer Krijn, geef me nog 20 minuten. Het zal gerepareerd worden”. Helaas duurt het iets langer dan 20 minuten (ongeveer een dag langer) en blijkt ons koelkastje niet meer te repareren. Een nieuwe koelkast hebben we nergens in Afrika meer kunnen vinden. Na een paar kleine reparaties aan de auto kunnen we weer op weg. Kafue National Park is de bestemming van vandaag.

Op naar het wilde Afrika

De eerste 2 uur van de reis verlopen vlekkeloos. We volgen eens stukje van de splinternieuwe geasfalteerde snelweg. Maar vanaf het moment dat we afslaan richting het park daalt de gemiddelde snelheid tot 20km/u. De weg leidt ons door lokale dorpjes en dwars over een drukke markt. Het is een kleurrijke markt, waar plastic emmers in alle kleuren van de regenboog worden verkocht. Overal in de dorpen zien we deze emmers, die bij de waterpompen worden gevuld met water en door de vrouwen op hun hoofd worden gedragen.

We kunnen echter niet te langzaam rijden, want we willen de poort van het nationale park bereiken voordat die bij zonsondergang sluit. Op het moment dat we bij de poort aankomen is de zon al onder, dus mogen we het park niet in. Er zit niets anders op: we moeten naast de poort kamperen en de volgende ochtend naar binnen gaan. Als we ons kamp hebben opgezet, komt de nachtwaker van het park zich voorstellen. “Hallo, mijn naam is Prosper, en ik zal vannacht op jullie passen”. Het feit dat hij een AK47 bij zich heeft maakt ons een beetje nerveus, dus besluiten we aardig te blijven en hem uit te nodigen voor het eten. Zolang hij zijn geweer niet tegen ons gebruikt, komt het wel goed vanavond!

Hij blijkt de aardigste man te zijn en het wordt een avond vol interessante verhalen over de Zambiaanse cultuur, mensen en politiek. Les nummer 4: als je accepteert hoe dingen gaan, kan het in iets moois veranderen.  Prosper is 27 jaar oud en werkte als kind om zijn eigen middelbare school te kunnen betalen. Zijn vader heeft 3 vrouwen en hij heeft 14 broers en zussen. Hij heeft nu een baan, en vindt het onhandig voor een man om meer dan 1 vrouw en zoveel kinderen te hebben. Hij hoopt een vrouw te vinden die net zo goed is opgeleid als hij. Dit is moeilijk omdat stamleden geloven dat onderwijs geen prioriteit is in het leven. Prosper gelooft echter in “onderwijs is leven” en probeert mensen aan te moedigen op dezelfde manier te denken. Wat een geweldige geest!

Kafue NP

Kafue National Park blijkt een juweeltje te zijn. Met bijna geen toerisme in het zuidelijke deel van het park, zijn wij de enige bezoekers. We checken het logboek en de laatste auto is 2 dagen geleden binnengekomen. We rijden op ons gemak door het park en passeren uiteindelijk safarikamp Nanzhila Plains en zetten ons kamp op met uitzicht op het moeras waar tientallen antilopen grazen. Met zonsondergang rijden we nog een korte ronde in de omgeving waarna we al luisterend naar de geluiden van de natuur in een diepe slaap vallen.

Nadat we een kookboek met lokale Zambiaanse gerechten hebben gekocht, rijden we door het park naar Hippo Bay, waar we ons kamp opzetten aan de rand van de droge oevers van het meer. Grote kuddes olifanten komen en gaan en één kudde daagt ons uit als we te dichtbij komen. Altijd weer een vervelende situatie. Een plaatselijke bewoner vertelt ons even later dat we gewoon een motorband naar de olifant moeten rollen als hij aanvalt. Alsof we er altijd een bij ons hebben… We nemen een douche onze onder de sterren uit onze ‘solarshower’ en spelen een spelletje rummikub bij het vuur. Een perfecte avond.

Voor de zon opkomt rollen we onze yogamatjes uit. Altijd leuk om de zon met de zonnegroet te begroeten 😉 Vandaag rijden we richting Lake Kariba, en moeten we een rivier oversteken op een typisch Afrikaanse pontonveerboot. Nog voor we bij de pont zijn, klinkt er een enorme knal. Ons roofrack is doorgezakt! Twee van de poten hebben het volledig begeven en het dakrek ligt half op de auto…Dit geeft wel aan hoe dramatisch slecht de gravelwegen zijn hier. Dit is geen weg met kuilen, maar een kuil met stukken weg. Met duct tape en tyraps lukt het me het dakrek tijdelijk te repareren en kunnen we onze weg vervolgen. Met een krakkemikkig pondje steken we een rivier over en laten we Kafue achter ons.

Tijdens de reis zien we veel interessante voorbeelden van het Zambiaanse leven: een vrachtwagen die rondrijdt met trossen verse vis aan de buitenspiegel om ze te laten drogen, zakelijke besprekingen onder een boom (keurig gekleed in 3 delig kostuum), een groep mannen die zitten te niksen naast een gebouw met de tekst “The Don’t Rush Club”, een lokale bruiloft waarbij de bruidsmeisjes gillend en schreeuwend uit een auto hangen, overal koeien en geiten en last but not least, een kleine markt waar we lokale ingrediënten kopen om enkele recepten uit ons nieuwe kookboek te maken.

Een interessante ontmoeting

Als we de volgende dag in Lusaka aankomen om ons dakrek te laten repareren bij een lasser, komt er een andere Land Rover Defender aanrijden. Een voormalige Zuid-Afrikaanse man genaamd Henny stapt uit, en we kletsen over onze reis en de Land Rover. We vertellen hem dat we richting Lower Zambia NP willen rijden en hij wenst ons een goede reis. Terwijl we een paar uur later staan te wachten in een andere garage op nog een broodnodige reparatie aan de stuurinrichting van onze Defender, komt de eigenaar van de garage naar ons toe met de mededeling dat er een telefoontje voor ons is… “een telefoontje voor ons???? Hoezo, wie???”

“Hoi Krijn, met Henny. We hebben elkaar eerder vandaag ontmoet bij de lasser. Ik zat nog even na te denken over ons praatje en realiseerde me dat jullie vandaag nooit bij Lower Zambezi kunnen komen. De weg daar naartoe is echt te slecht, dus dat gaat veel langer duren dan je verwacht. Waarom blijven jullie vanavond niet bij mij slapen?”. “Hoe heb je het voor elkaar gekregen om ons hier te vinden?” Vraag ik… “nou, ik wist dat jullie je auto moesten repareren, dus ik besloot wat garages af te bellen”. Als iemand zoveel moeite doet om ons te vinden, moet daar wel een goede reden voor zijn, dus we besluiten op zijn aanbod in te gaan. Wie weet waar dit toe zal leiden….

Probleem: we weten niet meer hoe we bij hem moeten komen. Hij vertelde ons dat hij een biologische boerderij heeft vlakbij het vliegveld, maar zijn routebeschrijving was achteraf toch iets te gecompliceerd om te onthouden… We zijn officieel verdwaald. We besluiten wat mensen langs de weg te vragen, maar zonder succes. Totdat we het aan een oudere dame vragen. “We zijn op zoek naar een biologische boerderij die gerund wordt door een man die Henny heet, met lang blond haar”. “Ja, ik ken hem, hij woont op mijn land. Henny uit Kaapstad!” Met producten op haar hoofd en rug springt ze in onze auto en leidt ons in de juiste richting.

Eenmaal op de juiste plek aangekomen vinden we een schattig boerderijtje en een prachtige biologische tuin die door Henny en zijn vrouw Sally van de grond af is opgebouwd. We eten een heerlijke maaltijd met verse producten uit de tuin, die we plukken terwijl de eerste regen van het regenseizoen naar beneden komt. We leren deze inspirerende mensen beter kennen en komen nog meer te weten over hoe interessant Zambia eigenlijk is. Sally & Henny, als jullie dit lezen, nogmaals bedankt voor jullie fantastische gastvrijheid!

4x4en door de bergen

Na twee dagen in de grote stad Lusaka hebben we weer zin om in de natuur te kamperen, en rijden we door de bergen richting de Lower Zambezi regio. Deze bergweg is serieus 4×4 rijden, met veel obstakels en prachtige uitzichten. We zetten koffie langs de weg met uitzicht op de vallei als we koeienbellen horen naderen. Een kudde koeien loopt op ons af als de herder de controle over de groep verliest. Ze lopen dwars door onze koffiepauze heen want we zitten op een van de weinige groene grasveldjes uit de omgeving. Hilariteit alom bij de herder. We kletsen wat in gebrekkig Engels voordat we besluiten de koeien rustig te laten grazen.

We overleven de hobbelige weg en de invasie van koeien en komen uit bij Mvuu lodge, met uitzicht op de Zambezi rivier. We hebben een schitterende kampeerplek met eigen ‘badkamer’ onder de sterren en een vuurplek langs het water. Als we terugkomen op onze kampeerplek is het vuur aangestoken en de afwas gedaan… dit is geen kamperen maar glamping. Wat een luxe! We zullen dat na deze plek ook nergens meer tegenkomen.

Lower Zambezi magic

We worden midden in de nacht wakker van een geluid rond onze tent. Als we de rits open doen zien we een enorm nijlpaard voor onze neus staan. Hij “maait” rustig het gras rond onze auto. Ik verzeker je: een nijlpaard is enorm als je hem zo dichtbij je ziet staan!

De komende dagen genieten we van dit prachtige nationale park, ingesloten tussen een bergketen en de Zambezi rivier. De rivier zorgt voor een geweldige wildobservatie, waar groepen olifanten zichzelf rustig wassen, leeuwen liggen te doezelen in de schaduw van een boom en impala’s lekker komen drinken.

Het bijzondere aan Lower Zambezi NP is het feit dat het zo afgelegen is. Het is echt lastig om hier te komen. Hierdoor komen er maar heel weinig toeristen en hebben we het park voor onszelf.

De laatste dag bij Mvuu houden we een grote voorjaarsschoonmaak van onze auto, waarbij we kilo’s stof verwijderen. Je weet dat je in een Land Rover rijdt als je hem moet poetsen…

What’s for breakfast?

We gaan op weg naar South Luangwa National park met nog 2 dagen rijden voor de boeg (Zambia is gigantisch!). Een andere uitdagende weg brengt ons naar Bridgecamp, waar we afkoelen in het zwembad met uitzicht op Mozambique aan de andere kant van de droge rivier. We vertrekken de volgende ochtend om 6 uur en worden slechts enkele minuten later aangehouden door de politie. Terwijl we ons raampje omlaag draaien zegt de politieman: “what’s for breakfast?” De politie in Zambia is erg vriendelijk en beleefd. Ondanks dat we meerdere keren per dag worden aangehouden, hebben we nooit slechte ervaringen met ze. We geven de agenten een paar boterhammen met pindakaas en daar zijn ze erg blij mee. We mogen doorrijden 😉

Eenmaal in South Luangwa realiseren we ons dat ook dit een heel bijzondere plek is. De natuur is onderweg veranderd, van droog land in meer tropische vegetatie. We hebben weer een geweldige kampeerplek gevonden met uitzicht op de halfdroge rivier, terwijl de olifanten en vele andere dieren naar beneden komen om te drinken. We kijken naar de prachtige zonsondergang terwijl we wat Boerewors braaien en Gin Tonics drinken (we hebben gehoord dat malaria muggen niet van gin tonics houden… of het echt zo is, geen idee. Maar het is een goed excuus om er extra van te genieten!)

Een wilde nacht

Om 1 uur ‘s nachts worden we allebei wakker en zitten rechtop in bed. “Wat was dat?”, “Geen idee”. Op het moment dat onze ogen gewend zijn aan het donker, kijken we recht in de ogen van een olifant. We hebben onze Land Rover blijkbaar onder zijn favoriete boom geparkeerd. Uitgebreid schurend met zijn kont tegen onze auto staat hij takken van de boom te trekken. Spannend maar wat bijzonder! Door een kier van de tent blijven we nog even gluren… De volgende ochtend zien we dat de spots op de voorkant van de auto zijn afgebroken…

Het park is een van de hoogtepunten van onze reis tot nu toe. We volgen een luipaard voor een half uur terwijl hij zijn territorium aan het markeren is. Luid kuchend, sproeiend en kopjes gevend trekt hij langs de grenzen van zijn gebied. Even later zijn we getuige van een grote groep krokodillen die een dood nijlpaard aan het verorberen zijn. We zien enorme kuddes buffels en een kolonie bijeneters die als goedgetrainde stuntpiloten bijtjes en andere vliegjes uit de lucht vissen. Het park telt ook ontelbaar veel nijlpaarden. Elke keer als we een nijlpaard zien, zingen we hardop een liedje van Harry Jekkers: “Leve het nijlpaard verschrikkelijk dier. Hij ligt hier al Jaren, in de rivier …. Je hoort hem nooit klagen, het nijlpaard heeft stijl… hij ligt alle dagen, met zijn kont in de Nijl, wha wha wha,…” Vooral het wha wha wha is te horen aan de andere kant van het park 😉

Op weg van South Luangwa naar de grens met Malawi passeren we een klein bordje met de tekst “Tribal Textiles”. Nieuwsgierig als we zijn, besluiten we af te slaan en een kijkje te nemen. We “ontdekken” een heel bijzonder project, dat een grote glimlach op ons gezicht tovert.

Opgericht door een Engelse dame onder een baobab boom, 20 jaar geleden, produceert de fabriek vandaag de dag 2.500 stuks textiel per dag, geproduceerd door hun 100 lokale personeelsleden. Zij zijn een van de grootste werkgevers in de regio en helpen vele gezinnen aan een menswaardig bestaan. Ze produceren de prachtigste tafelkleden, kleding, dekens en nog veel meer, allemaal met een typisch Zambiaans design. We lopen rond in de fabriek en zien de mensen aan het werk die de kunstwerken maken. Ze werken met prachtige kleuren, veel oog voor detail en vooral: ze zijn trots op wat ze doen. Bij het rondlopen valt ons op dat de fabriek op een zeer (naar wij aannemen) westerse manier wordt geleid. Er is een “werknemer van de maand”, we zien een whiteboard met targets zichtbaar voor alle medewerkers en een “I am grateful for…” boom, waarin de medewerkers kleine kaartjes hangen waarop ze schrijven waar ze dankbaar voor zijn. Dit alles creëert een cultuur die het dagelijkse werk een beetje meer maakt dan gewoon werk. Het motiveert het team echt. Geweldig om te zien!

We gaan snel verder, want het wordt al laat en we willen de grens met Malawi nog over. Nog zo’n onbekend land waar we mooie verhalen over hebben gehoord. We kunnen niet wachten om deze reis voort te zetten en jullie er alles over te vertellen!